HSP en sociale angst

Wat is sociale angst?

Ervaar je angst in sociale situaties? Denk je bijvoorbeeld dat iedereen negatief over je denkt of klap je dicht tijdens een presentatie of vergadering? Of ervaar je angst om iemand te bellen, ga je blozen of trillen als je gevraagd wordt om je mening te delen? Naast deze voorbeelden bestaat ook vaak angst voor afwijzing, kritiek of pesten.

Oorzaak sociale angst

Een sociale angst kan door meerdere oorzaken ontstaan:

Erfelijke factoren kunnen je kwetsbaar maken voor het ontwikkelen van deze angst, maar wordt mede bepaald door omgevingsfactoren
Overbeschermd opgroeien
Ingrijpende situaties

Hoe herken je sociale angst

Sociale angst kun je bijvoorbeeld herkennen aan symptomen als:

Ongerustheid of nervositeit;
Veel piekeren en malen;
Moeite met focussen en concentreren;
Rusteloosheid;
Maag- of darmklachten;
Lastig inslapen en/of doorslapen;
Snelle en/of oppervlakkige ademhaling.

Hoe ga je ermee om?

Als je last hebt van sociale angst kan je dat flink belemmeren. In de regel ben je zo geprogrammeerd om angst als gevaar te detecteren waar je zo snel mogelijk vandaan moet gaan. Dat is heel behulpzaam, maar als je gevaar signaleert dat er niet is, treedt de programmatie evengoed in werking met als gevolg dat je mensen of situaties gaat vermijden. Om de spanning en stress die sociaal angstige situaties met zich meebrengen te verminderen, kan het zijn dat je uitdagingen gaat vermijden uit angst om in een groep niet goed over te komen. Als je hier niets mee doet, breidt de vermijding zich vaak uit en kan daardoor moeilijk te doorbreken patronen vormen. Praat erover met je omgeving en zoek er indien nodig hulp bij. Het heeft mijzelf enorm geholpen om er met anderen over te praten en te ervaren dat ik niet de enige ben die dit ervaarde.

Sociale angst en HSP

Sociale angst is een angst die veel voorkomt onder HSP-ers. HSP is een eigenschap, waardoor je hersenen opmerkzamer zijn en je zenuwstelsel gevoeliger is voor je omgeving. Als HSP pik je signalen en veranderingen uit je omgeving sterk op. Zowel positieve als negatieve prikkels pik je sneller op en ervaar je intens. Uit onderzoek is gebleken dat HSP-ers gevoeliger zijn voor angst, maar dit zeker niet altijd ontwikkelen.

3 redenen waardoor HSP-ers gevoelig zijn voor angst

Er zijn verschillende verklaringen waarom HSP-ers gevoelig zijn voor angst. In de eerste plaats worden negatieve prikkels zoals verdriet, pijn en angst door HSP-ers sneller opgepikt. Onderzoek toont aan dat spiegelneuronen hierbij een belangrijke rol spelen. Wanneer iemand verdrietig is of pijn heeft, kun je als HSP letterlijk mee-lijden. Als HSP kun je verdriet van een dierbare als je eigen verdriet ervaren of de pijn van iemand als je eigen pijn. Zo kun je je als HSP ook angstig voelen zonder reden, omdat je de angst voelt die anderen voelen. Je absorbeert dan als het ware de emoties van anderen. Hierdoor kan het voor HSP-ers soms heel lastig zijn om het onderscheid te maken of de angst daadwerkelijk van jou is, of van een ander.

Een tweede en andere verklaring is dat je als HSP vatbaar bent voor subtiele signalen uit je omgeving waarmee je opmerkt dat iets niet goed zit. Dit kan je een angstig gevoel geven terwijl je mogelijk (nog) niet weet wat er feitelijk aan de hand is. Negatieve signalen zoals een kritische opmerking, een houding of een blik van de docent of leidinggevende kunnen bij HSP-ers meer impact hebben, wat vervolgens angst kan triggeren. Angst om niet leuk genoeg te zijn, niet goed genoeg te zijn, angst om er niet bij te horen en geen vrienden te hebben. In mijn praktijk zie ik regelmatig mensen met sociale angst. HSP-ers die sociale angsten ervaren voelen zich vaak kleiner en minderwaardig ten opzichte van de ander en ervaren een laag zelfbeeld.

Een derde verklaring van de gevoeligheid voor angst is dat je als HSP zo overladen bent door prikkels dat je niet weet welk verband je moet leggen tussen de prikkel en de angst. Daarnaast kan dit overweldigende gevoel van de prikkels je als HSP op zichzelf al angstig maken, aangezien het je de grip op je eigen gevoelens en gedachten doet verliezen. Prikkels kunnen zich opstapelen mede afhankelijk van je belastbaarheid op basis van ervaringen eerder in je leven.

Hoewel er dus geen direct verband bestaat tussen de eigenschap HSP en het ervaren van angstgevoelens, maken intense, emotionele, stressvolle situaties of teveel prikkels gedurende een lange periode HSP-ers meer vatbaar voor gevoelens van angst.

Het goede nieuws is dat je als HSP ook meer beïnvloed wordt door positieve ondersteuning, coaching en zelfzorg.

Tips voor HSP-ers bij gevoelens van angst

Tips voor HSP-ers die je kunnen helpen om de overprikkeling en gevoelens van angst te verminderen. Hierdoor kun je meer rust gaan ervaren en meer genieten van de kwaliteiten als HSP zoals verhoogde waarneming, sterke intuïtie en empathie.

Neem tijd voor jezelf om te herstellen. Probeer elke dag minstens 30 minuten te reserveren voor een rustige activiteit zonder telefoon of andere input. Je hebt als HSP meer dan gemiddeld tijd nodig om te herstellen en om zaken te verwerken. Je kunt mediteren, in de natuur wandelen, fietsen, naar muziek luisteren, yoga beoefenen, etc. Zoek iets wat bij jou past.
Gun jezelf de tijd om je gevoelens en gedachten te verwerken om je brein tot rust te brengen. Maak bijvoorbeeld voor het slapengaan of ‘s ochtends wat tijd vrij om te schrijven of een mindfulness oefening te doen. Het kan ook helpen om met je partner of een goede vriend(in) te praten, of om professionele ondersteuning te zoeken.
Draag zorg voor een goede gronding/aarding. Als je angstgevoelens hebt, komt dat vaak doordat je zenuwstelsel overbelast is en je oververmoeid bent. Fysieke oefeningen kunnen nuttig zijn om je lichaam te gronden en daarmee te ontladen en te kalmeren. Je kunt bijvoorbeeld flink met je voeten op de grond stampen of op blote voeten lopen. Maar ook hobby’s die je met je handen doet, maken je aardser, zoals tuinieren, schilderen, werken met klei, muziek maken, etc.
Haal bewust adem. Een andere manier om je zenuwstelsel te kalmeren is bewuste ademhaling, waardoor je lichaam in het hier en nu in een toestand van rust en herstel kan komen.
Verminder gebruik van stimulerende middelen. Veel HSP-ers zijn gevoelig voor cafeïne en suiker, wat gevoelens van angst nabootst. Let goed op hoe je lichaam op deze stoffen reageert en verminder of verwijder deze uit je eetpatroon indien nodig.

Angst, zorgen en rusteloosheid zijn een normaal onderdeel van het dagelijks leven geworden, vooral voor HSP-ers, die meer vatbaar zijn voor overprikkeling of energieën van anderen. De grootste boosdoener is het erg druk hebben zonder voldoende stilte en tijd voor jezelf te nemen om je gedachten en gevoelens te verwerken en je lichaam te laten rusten en te laten herstellen. Door goed voor jezelf te zorgen, kun je je minder angstig voelen en genieten van de voordelen van je hooggevoeligheid.

Als je als HSP last hebt van lichte angstklachten, kun je geholpen zijn met bovenstaande tips. Maar als je blijvend last houdt van angstklachten en je hebt (terugkerende) problemen om goed om te gaan met je HSP, aarzel dan niet en vraag professionele ondersteuning bij het onderzoeken van valkuilen en patronen. Neem gerust contact op met LIEVScoaching om te voelen of je voor coaching op de juiste plek bent.